تاریخ انتشار: 23 مهر 1402
تاریخ ویرایش: آذر 15, 1402
نویسنده: modir1
بدون نظر

مقایسه متروهای جهان

چکیده: مترو به عنوان یکی از جذاب ترین سیستم های حمل و نقل انبوه شناخته می شود که کارایی بالای خود را ثابت کرده است. اما سیستم مترو و خدمات آن در همه جا یکسان نیست. کیفیت خدمات ارائه شده بسیار متفاوت است. مواردی مانند سرفاصله زمانی، ساعات خدمت رسانی، فاصله بین ایستگاه ها، تمیزی و امنیت و ... همگی در بهبود نگرش مردم به این سامانه نقش دارند. در این مقاله سیستم متروی چند کلانشهر با هم مقایسه شده است.

1- متروی شانگهای (چین)

متروی شانگهای در کشور چین، در سال 2021، بیش از 3 میلیارد و 500 میلیون مسافر را جابجا کرده است (یا به عبارتی بطور میانگین روزانه بیش از 9/5 میلیون نفر را جابجا کرده است) که از این منظر در رتبه نخست تعداد مسافر جابجا شده در بین خطوط متروی جهان قرار می‌گیرد.

شبکه متروی شانگهای در حال حاضر 19 خط دارد و مجموع طول خطوط آن 802 کیلومتر است و 408 ایستگاه دارد و در طرح توسعه آن قرار است تا سال 2025 به 25 خط افزایش یابد و مجموع طول خطوط آن به بیش از 1000 کیلومتر برسد. متروی شانگهای طولانی‌ترین متروی جهان نیز است. ساعات کاری اکثر ایستگاه های آن بین ساعت 5:00 تا 6:00 صبح آغاز می شود و بین 22:30 تا 23:00 پایان می یابد.

فاصله قطارها در ساعات اوج بین 1 دقیقه و 50 ثانیه در خط 9 تا 6 دقیقه در خط 18 متفاوت است. خطوط در بخش های داخلی دارای سرفاصله زمانی کمتر از سه دقیقه در ساعات اوج صبح و کمتر از 3 دقیقه و 45 ثانیه در ساعات اوج تردد عصر هستند. هرچه به بخش‌های بیرونی و حومه‌ای شهر برویم، سر فاصله زمانی قطارها در ساعات غیر اوج، بیشتر می‌شود. کرایه سیستم متروی شانگهای بر مبنای مسافت محاسبه می‌شود. سرعت قطارهای متروی شانگهای در خطوط مختلف متفاوت و برابر 80، 100 و 120 کیلومتر بر ساعت است.

کرایه پایه برای سفرهای زیر 6 کیلومتر 3 یوان (RMB) و سپس برای هر 10 کیلومتر سفر بیشتر، 1 یوان اضافه می‌شود. از دسامبر 2017، بالاترین نرخ کرایه 15 یوان بوده است. این طرح کرایه از 15 سپتامبر 2005 تغییر نکرده است. (هر یوان چین برابر با 0/14 دلار است). مسافران همچنین می‌توانند کرایه‌های خود را با استفاده از تلفن همراه پرداخت کنند. این برنامه با اسکن یک کد QR در هنگام ورود در ایستگاه مبدا و دوباره هنگام خروج در ایستگاه مقصد، کرایه را محاسبه و از حساب مسافر کسر می‌کند. در شکل‌های زیر نقشه شبکه متروی شانگهای نمایش داده شده است.

2- متروی توکیو (ژاپن)

شبکه متروی توکیو در کشور ژاپن دارای دو اپراتور اصلی می باشد: متروی توکیو (Tokyo Metro) که در حال حاضر 180 ایستگاه در 9 خط دارد و 195 کیلومتر از مسیر را اداره می‌کند و اپراتور دیگر نیز شرکت توئی (Toei Subway) است که 106 ایستگاه در 4 خط دارد و 109 کیلومتر از مسیرهای شبکه را اداره می‌کند.

از سال 2023، این دو اپراتور با هم ترکیب شده‌اند و این شبکه متروی ترکیبی که شامل 286 ایستگاه و 13 خط است، شبکه‌ای با طول 304 کیلومتر را تشکیل می دهد و براساس آمار مربوط به سال 2019 به طور میانگین، روزانه بیش از هشت میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کند که در رتبه دوم استفاده از مترو در سراسر جهان قرار گرفته است (بعد از متروی شانگهای).

کرایه سیستم متروی توکیو نیز بر مبنای مسافت محاسبه می‌شود. کرایه پایه برای سفرهای زیر 6 کیلومتر 160 ین ژاپن است (که حدوداً برابر با 1 دلار آمریکا می‌شود) و برای سفرهای طولانی تر نیز نسبت به مسافت طی شده افزایش می یابد. ایستگاه‌های مترو توکیو در مارس 2007 سیستم الکترونیکی و رادیویی دریافت کرایه، با استفاده از کارت‌های هوشمند و بدون تماس را راه‌اندازی کردند که با توجه به پیچیدگی محاسبه کرایه بر مبنای مسافت طی شده، اکثر مسافران از آن استفاده می‌کنند.

سیستم متروی توکیو بسیار منظم است و قطارها در ساعات اوج با سرفاصله زمانی 2 تا 3 دقیقه و در ساعات غیر اوج با سرفاصله زمانی 3 تا 6 دقیقه کار می‌کنند.

ساعت کاری مترو توکیو معمولاً از ساعت 5:00 صبح شروع می شود و حرکت آخرین قطار معمولاً از نیمه شب شروع می‌شود و در ساعت 1:00 بامداد سرویس خود را به پایان می‌رساند.

در طراحی بسیاری از ایستگاه‌ها کمک به افراد نابینا در نظر گرفته شده است. زیرا نرده‌ها اغلب دارای خط بریل در پایه خود هستند و نوارهای راهنمای لاستیکی زرد برجسته‌ای روی کف‌پوش در سراسر شبکه استفاده می‌شوند.

3- متروی سئول (کره جنوبی)

متروی کلانشهر سئول در کشور کره جنوبی یک سیستم راه‌آهن شهری است که از 23 خط مترو، قطار سبک شهری و خطوط راه‌آهن برای اتصال مرکز شهر به شهرهای اطراف تشکیل شده است. این سیستم به بیشتر مناطق شهری سئول از جمله کلان شهر اینچئون و شهرهای اقماری اطراف که تا بیش از 100 کیلومتر از پایتخت فاصله دارند، خدمت رسانی می کند.

شبکه از چندین سیستم تشکیل شده است که یک سیستم بزرگتر و منسجم تر را تشکیل می‌دهند. به عنوان مثال متروی سئول از خطوط 1 تا 9 مترو و خطوط ریلی سبک خاصی که به شهر سئول و اطراف آن خدمت‌رسانی می‌کنند تشکیل شده است.

مجموعه سیستم متروی سئول و نواحی اطراف آن، 23 خط و 768 ایستگاه دارد و مجموع طول خطوط آن به بیش از 1260 کیلومتر می‌رسد. با این وجود خطوط 1 تا 9 متروی سئول که قسمت اصلی و مرکزی متروی شهر سئول را تشکیل می‌دهد، 275 ایستگاه و 289 کیلومتر طول دارد. در سال 2020، بیش از 2 میلیارد و 120 میلیون مسافر با استفاده از متروی سئول جابجا شده‌اند که به طور متوسط، روزانه بیش از 5 میلیون و 800 هزار مسافر را شامل می شده است.

این سیستم به عنوان طولانی‌ترین سیستم متروی چند اپراتوره‌ی جهان از نظر طول مسیر توصیف شده است. متروی سئول دارای وای فای رایگان در همه ایستگاه‌ها و قطارها است. همچنین همه ایستگاه ها دارای درهای ایمنی شیشه‌ای جداسازِ سکو هستند (درهایی که در امتداد لبه‌ی سکوی مترو برای جدا کردن مسافران از قطار و خط تعبیه می‌شود و از هرگونه پرت شدن و سقوط تصادفی یا خودکشی در ایستگاه‌های مترو جلوگیری می‌کند). این درب‌های ایمنی در سال 2017 تکمیل شدند، اما از چندین دهه قبل در اکثر ایستگاه‌ها نصب شده بودند.

متروی سئول از نمایشگرهای LCD تمام رنگی در تمام ایستگاه‌ها برای نمایش زمان‌ رسیدن قطار استفاده می‌کند، که در برنامه‌های تلفن‌های هوشمند نیز نمایش داده می‌شود.

اکثر قطارها دارای صفحه تلویزیون دیجیتال هستند و همه آنها دارای تهویه مطبوع و تنظیم‌کننده خودکار دما و هوا و همچنین صندلی‌های دارای گرم‌کن هستند که در زمستان به طور خودکار گرم می‌شوند تا تجربه لذت‌بخشی را برای مسافران به ارمغان بیاورند. همه خطوط از سیستم پرداخت هوشمند با استفاده از فناوری RFID و NFC برای پرداخت خودکار توسط کارت‌های هوشمند ، تلفن‌های هوشمند یا کارت‌های اعتباری استفاده می‌کنند. کرایه پایه برای سفرهای کمتر از 10 کیلومتر، 1250 وون کره جنوبی (KRW) است (که تقریبا برابر با 1 دلار آمریکا است) و سپس برای مسافت بین 10 تا 50 کیلومتر، 100 KRW به ازای هر 5 کیلومتر و برای مسافت فراتر از 50 کیلومتر، 100 KRW به ازای هر 8 کیلومتر اضافه می‌شود. متروی سئول از 5:30 صبح تا ساعت 24 به مسافران خدمت‌رسانی می‌کند. ایستگاه‌های متروی سئول نیز همانند قطارهای آن بسیار مدرن است و تسهیلات و امکانات خوبی مانند کمد برای قرار دادن وسایل، قفسه نگهداری دوچرخه، آسانسور، بالابر ویلچر و اتاق شیردهی برای مادران را دارا می‌باشد.

4- متروی مسکو (روسیه)

مترو مسکو از پیچیده‌ترین و زیباترین متروهای جهان می‌باشد که دارای ساختار ریلی بسیار جذاب و هوشمندانه‌ای است، به طوری که در نقشه‌ی ایستگاه‌های متروی مسکو، سه خط حلقه‌ای وجود دارد که شمار زیادی از ایستگاه‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند و باعث روان‌شدن ترافیک در هنگام اوج و بهبود بخشیدن به سرعت جابجایی می‌گردد.

تا سال 2023، متروی مسکو با احتساب خطوط حلقه‌ای مرکزی و مونوریل مسکو، دارای 17 خط با مجموع طول 515 کیلومتر و 295 ایستگاه می‌باشد و بدون در نظر گرفتن خطوط حلقه‌ی مرکزی و مونوریل مسکو، دارای 258 ایستگاه و طول مسیر 461 کیلومتر است؛ که آن را به هشتمین شبکه متروی طولانی در جهان و طولانی‌ترین شبکه در خارج از چین تبدیل می‌کند. همچنین این مترو به خط مونوریل شش ایستگاهی مسکو به طول 4/7 کیلومتر نیز متصل است. متروی مسکو سومین سیستم مترو در جهان (پس از مادرید و پکن) است که دارای دو خط حلقه‌ای است.

شبکه متروی مسکو بیشتر زیرزمینی است و در عمیق‌ترین بخش خود در ایستگاه پارک پوبِدی 84 متر به زیر زمین می‌رود که یکی از عمیق‌ترین ایستگاه‌های زیرزمینی جهان است. این مترو شلوغ‌ترین و پراستفاده‌ترین سیستم مترو در اروپا و با در نظر نگرفتن آسیا، شلوغ‌ترین سیستم مترو در جهان است و به خودی خود یک جاذبه توریستی محسوب می شود. متروی مسکو در تعداد دفعات تردد قطار در جهان پیشرو است، سرفاصله زمانی قطارها در ساعات اوج تردد از 90 ثانیه تجاوز نمی کند. سرفصله زمانی قطارها در ساعات غیر اوج بین 2 تا 7 قیقه است. ساعات کاری متروی مسکو از 5:30 صبح تا 1:00 بامداد است.

متروی مسکو برای هر بار سوار شدن هزینه‌ای ثابت دارد که بدون محدودیت زمانی یا محدوده منطقه‌ای است. بلیط تک سفره متروی مسکو 60 روبل (تقریباً معادل 1 دلار آمریکا) هزینه دارد که البته برای خرید بلیط چند سفره (مانند بلیط های بیست سفری یا شصت سفری) ، تا 33٪ تخفیف شامل حال خریداران می‌شود. متروی مسکو نیز مجهز به سیستم پرداخت هوشمند با استفاده از کارت‌های هوشمندی است که Troika نام دارد. در اکتبر سال 2021، مترو مسکو اولین سیستم مترو در جهان شد که پرداخت کرایه با استفاده از تشخیص چهره (Face-Pay) را به مشتریان خود ارائه کرد. برای استفاده از این سیستم، مسافران باید عکس، کارت بانکی و کارت مترو خود را از طریق اپلیکیشن موبایل مترو به سرویس مربوطه متصل کنند. برای این منظور، مسئولان مترو قصد دارند بیش از 900 گیت در بیش از 240 ایستگاه را به اسکنرهای بیومتریک مجهز کنند. این به مسافران این امکان را می‌دهد تا هزینه سفر خود را بدون نیاز به تلفن، مترو یا کارت بانکی خود پرداخت کنند. در سال 2022، از فناوری Face-Pay بیش از 32 میلیون بار استفاده شده است.

همچنین بسیاری از ایستگاه‌های متروی مسکو دارای معماری باشکوه و بسیار زیبایی هستند که تماشای معماری پر زرق و برق و نورپردازی چلچراغ‌های آنها، در کنار مجسمه‌ها و نقاشی‌های زیبای داخل ایستگاه برای مسافران و گردشگران بسیار جذاب بوده و حتی به مرکزی برای بازدید گردشگران تبدیل شده است. برخی از این ایستگاه‌ها در زمره زیباترین ایستگاه‌های متروی جهان قرار می‌گیرند.

یکی از ایستگاه های متروی مسکو با معماری زیبا

5- متروی نیویورک (ایالات متحده آمریکا)

مترو یا قطار شهری نیویورک، سامانه قطارهای شهری کلان‌شهر نیویورک در ایالات متحده آمریکا است که دارای ۳۶ خط فعال و ۴۷۲ ایستگاه است و مجموع طول خطوط مورد استفاده آن به بیش از ۱070 کیلومتر می‌رسد و یکی از بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین خطوط متروی شهری در جهان است. متروی نیویورک جزو معدود قطارهای شهری در جهان است که به صورت ۲۴ ساعته و در تمامی روزهای سال و بدون تعطیلی به ارائه خدمات و سرویس‌دهی می‌پردازد. قطار شهری نیویورک در تمامی نقاط بخش‌های مختلف شهر نیویورک از جمله منهتن، بروکلین، کوینز، برانکس و استاتن آیلند دارای ایستگاه‌های متعددی است.

متروی شهر نیویورک شلوغ ترین سیستم حمل و نقل سریع در نیمکره غربی و از نقطه نظر شلوغی، یازدهمین سیستم حمل و نقل ریلی شلوغ و پر استفاده در جهان است که در سال 2022، بیش از یک میلیارد و 793 میلیون مسافر را جابجا کرده است، یعنی بطور متوسط روزانه حدود 5 میلیون مسافر را جابجا کرده است.

سرفاصله زمانی متروی نیویورک در ساعات اوج بین 3 تا 12 دقیقه (بسته به نوع خط) و در ساعات غیر اوج بین 12 تا 24 دقیقه است که در مقایسه با سایر سیستم‌های پیشرفته متروی جهان، ضعیف‌تر است. شبکه متروی نیویورک قدمتی طولانی دارد و همین قدیمی بودن در برخی مواقع موجب ایجاد مشکلاتی می‌شود. اولین خط زیرزمینی متروی نیویورک در سال 1870 افتتاح شد و سایر خطوط به مرور به شبکه اضافه شدند. با این وجود برخی از خط‌ها به حداکثر ظرفیت مسافر خود رسیده‌اند و فوق اشباع هستند و ازدحام زیادی در برخی ایستگاه‌ها مشاهده می‌شود.

تأخیرهای ناشی از ازدحام بیش از حد در هر ماه در سال 2016 ، چهار برابر همان میزان در سال 2012 بود. شلوغی بیش از حد مسافران منجر به افزایش حملات شده و با فضای کمتر سکو، مسافران بیشتری مجبور به قرار گرفتن در لبه سکو می شوند و در نتیجه احتمال سقوط مسافران افزایش می یابد. به دنبال افزایش تعداد افرادی که به روی ریل ها رانده شدند، درهای ایمنی شیشه‌ای جداسازِ سکو در سه ایستگاه نصب شدند و شرکت MTA که مسئولیت متروی نیویورک را برعهده دارد، در حال برنامه‌ریزی برای نصب درهای ایمنی جداکننده در سایر ایستگاه‌های شلوغ و پرخطر است.

کرایه متروی نیویورک دارای یک نرخ ثابت است، بدون در نظر گرفتن مسافت یا مدت زمانی که مسافر طی می‌کند. مسافران باید هنگام ورود به سیستم مترو، کارت متروی خود را بکشند یا کارت پرداخت بدون تماس یا تلفن هوشمند خود را در مقابل سیستم هوشمند پرداخت بدون تماس متروی نیویورک که OMNY نام دارد، قرار دهند، اما در هنگام خروج نیازی به این کار نیست. نرخ کرایه پایه برای هر سفر با متروی نیویورک 2/9 دلار است. یکی از جذابیت‌های مترو نیویورک برنامه‌های موسیقی زیرزمینی است که به نوعی از موزیسین‌های محلی حمایت می‌کند. بسیاری از مسافران این مترو معتقدند که سفر با قطار نیویورک بدون مواجه شدن با این گروه‌های خلاق موسیقی گویی چیزی کم دارد.

6- متروی پاریس (فرانسه)

متروی پاریس در کشور فرانسه، با 16 خط و 308 ایستگاه از بزرگترین شبکه‌های متروی جهان است. طول کل سیستم متروی پاریس بیش از 226 کیلومتر است و در سال 2022 بیش از 1 میلیارد و 300 میلیون مسافر را جابجا کرده است، یا به عبارتی روزانه بطور متوسط بیش از 3 میلیون و 800 هزار نفر را جابجا کرده است. که از این منظر پس از متروی مسکو، دومین متروی پراستفاده اروپا محسوب می‌شود. خطوط متروی پاریس نیز شبیه متروی مسکو بیشتر بصورت شعاعی گسترش می‌یابند و دو خط دایره‌ای (حلقه‌ای)، خطوط مختلف را به یکدیگر متصل می‌کند و جابجا شدن بین خطوط را امکان‌پذیر می‌سازد.

همچنین 4 خط دیگر نیز در دست احداث است و طبق برنامه‌ریزی‌ها قرار است تا سال 2026 به شبکه متروی پارس متصل شوند. فروش بلیت به دو صورت ساده و هوشمند انجام می‌گیرد که از طریق کیوسک‌ها و یا به صورت خودکار قابل تهیه است. بلیت استاندارد برای یک ‌بار سفر که در اتوبوس و تراموا نیز قابل استفاده است 1/8 یورو می‌باشد. بلیت‌ها به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه هستند. در حال حاضر بیشتر شهروندان پاریس داری کارت‌های NaviGo هستند که می‌توان آن را به صورت هفتگی، ماهانه و فصلی شارژ کرد.

معماری ایستگاه‌های مترو پاریس اکثراً از کاشی‌کاری‌های سفید ساده و ورودی‌های هنری و مدرن تشکیل شده است که شهرتی جهانی دارد. در شکل‌های زیر ورودی دو ایستگاه از متروی پاریس را می‌بینید.

7- متروی لندن (انگلستان)

متروی لندن قدیمی‌ترین شبکه حمل و نقل زیرزمینی جهان است. بهره‌برداری از نخستین خط سامانه مترو لندن، در تاریخ ۱۰ ژانویه سال ۱۸۶۳ آغاز شد.

لوگوی قرمز و دایره‌ای این شبکه نیز قدیمی‌ترین نام تجاری روزگار مدرن و الهام‌بخش بسیاری از طراحی‌ها در سطح جهان بوده است. کلمه‌ی Tube که به شبکه‌ این مترو اطلاق می‌شود، اوایل قرن بیستم معرفی شد. این کلمه در واقع کوچک شده‌ نام مستعار “Two Penny Tube” است که اولین بار به خط مرکزی آن اطلاق شد، زیرا کرایه‌ی آن دو پنی بود.

متروی لندن دارای 11 خط و ۲۷2 ایستگاه است و علی‌رغم نام رسمی آن که زیرزمینی (London Underground) نامیده می‌شود، ۵۵ درصد این شبکه، بر روی زمین واقع شده‌ است. متروی لندن در سال 2022 بیش از یک میلیارد مسافر را جابجا کرده است، یعنی بطور متوسط روزانه بیش از 3 میلیون مسافر از طریق متروی لندن جابجا شده‌اند. لندن همچنین یک شبکه ریلی حومه‌ای نیز دارد که روی زمین است و London Overground نام دارد و دارای 6 خط و 113 ایستگاه است.

کرایه متروی لندن بسته به نوع منطقه و تقاضای سفر منطقه متفاوت است. همچنین کرایه ساعات اوج بیشتر از ساعات غیر اوج است. در متروی لندن پرداخت از کارت‌های اعتباری Oyster و روش‌های بدون تماس مانند پرداخت از طریق گوشی هوشمند بسیار به صرفه‌تر از خرید بلیط‌های تک سفره است. قیمت بلیط‌های تک سفره 6/7 پوند است، درحالیکه کرایه هر سفر با کارت‌های Oyster به طور متوسط حدود 4 پوند هزینه دارد، البته این رقم بسته به منطقه سفر و ساعت اوج یا غیر اوج بودن سفر، بین 2/7 تا 5/60 پوند متغیر است و از همین رو متروی لندن نسبت به متروی سایر شهرهای پیشرفته، حمل و نقل گران‌تری به حساب می‌آید. با این وجود می‌توان گفت که شبکه زیرزمینی و روی زمینی متروی لندن، در کنار هم، تقریباً تمام نقاط شهر لندن را پوشش می‌دهند و از این منظر یکی از بهترین شبکه‌های متروی جهان است.

8- متروی تهران (ایران)

متروی تهران دارای 7 خط اصلی و 3 خط انشعابی است (که از طریق خطوط انشعابی، شبکه مترو به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی و فرودگاه مهراباد متصل می‌شود) و 150 ایستگاه دارد. طول کل شبکه متروی تهران در حال حاضر 266 کیلومتر است که حدود 166 کیلومتر آن درون‌شهری و نزدیک به 100 کیلومتر آن نیز برون‌شهری است. 4 خط متروی دیگر نیز در دست ساخت است تا مناطق بیشتری از شهر تهران از طریق شبکه مترو، تحت پوشش قرار گیرد.

متروی تهران در سال 1397 هجری شمسی، بیش از 820 میلیون مسافر را جابجا کرده است، یعنی روزانه بطور متوسط بیش از 2 میلیون و 200 هزار نفر از طریق متروی تهران جابجا شده‌اند. سیستم کرایه متروی تهران نیز بر مبنای مسافت است و کرایه آن در حدود 3500 تومان است که در زمره متروهای اقتصادی قرار می‌گیرد. در در متروی تهران نیز مانند بیشتر شبکه‌های متروی پیشرفته جهان، پرداخت هم از طریق کارت‌های اعتباری و QR-code امکان‌پذیر است و هم خرید بلیط‌های تک سفره و چند سفره. سرفاصله زمانی قطارها در خطوط اصلی در ساعات اوج بین 5 تا 10 دقیقه است، با این وجود در سایر خطوط یا ساعت‌های غیراوج این زمان افزایش می‌یابد.

لازم به ذکر است که ترویج حمل و نقل همگانی از جمله مترو، یکی از روش های مد نظر برای مدیریت تقاضا در شهر تهران می باشد. در این مقاله می توانید بیشتر با مباحث مربوط به مدیریت تقاضا و برنامه مدیریت تقاضای شهر تهران آشنا شوید.

اگر به حوزه حمل و نقل همگانی علاقه دارید و مایل به مطالعه بیشتر در این زمینه می باشید، در این مقاله به تاریخچه حمل و نقل همگانی پرداخته شده است. همچنین برای علاقه مندان به حوزه حمل و نقل ریلی نیز در اینجا مقاله ای در مورد قطارهای سریع السیر کشور چین تهیه شده است.