کنترل ترافیک هوایی

آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که در شلوغ ترین فرودگاه های جهان، مدیریت هواپیماها به چه صورت انجام می شود؟ یا چه طور از برخورد هواپیماها با یکدیگر جلوگیری می شود؟ یا سوالاتی مانند اینکه چه کسانی در برج مراقبت حضور دارند و چه وظایفی دارند؟ یا از زمان سوار شدن مسافران در فرودگاه مبدا تا هنگام پیاده شدن در فرودگاه مقصد چه فرایندهایی برای انجام پرواز ایمن صورت می گیرد؟

برای پی بردن به دشواری و پیچیدگی این کار می توانیم به آمار رجوع کنیم. اگر تعداد پرواز خروجی روزانه را مد نظر قرار دهیم، سه فرودگاه بین المللی دالاس-فورت ورث، اوهر شیکاگو و هارتسفیلد-جکسون آتلانتا به ترتیب 850، 858 و 976 پرواز خروجی روزانه را به عنوان شلوغ ترین فرودگاه ها تجربه کرده اند یا به عنوان مثال با رفتن به این وبسایت می توانید مسیر حرکت پروازهای متفاوت را در هر لحظه ببینید تا به پیچیدگی و دشواری وظیفه هدایت پروازها پی ببرید. شکل زیر پروازهای عبوری از روی قاره اروپا را نشان می دهد.

پیش از پرداختن به نحوه مدیریت امور پرواز، بهتر است با برخی از اصطلاحات مربوط به محیط فرودگاه آشنا شویم.

• باند فرودگاه (Runway): منطقه ای مستطیل شکل در فرودگاه که برای نشست و برخاست هواپیما و وسایل پرنده تعیین شده است.

• مسیر خزش تاکسی وی (Taxiway): مسیر تعیین شده برای خزش وسایل پرنده در فرودگاه برای ارتباط بین قسمت های مربوط فرودگاه.

• اپرون (پارکینگ وسایل پرنده) (Apron): بخشی از فرودگاه که عملیات سوار و پیاده کردن مسافران، بارگیری و تخلیه بار و محموله های پستی، سوختگیری، توقف و تعمیر و نگهداری وسایل پرنده بر اساس مقررات در آن انجام می گیرد.

در شکل های زیر می توانید محل قرار گرفتن هر کدام از موارد بالا را نسبت به هم مشاهده کنید.

• واحد برج مراقبت پرواز (Tower) : واحد برج مراقبت پرواز، مسئول ارائه سرویس کنترل ترافیک هوایی در محدوده‌ای غالباً استوانه‌ای شکل اطراف فرودگاه و تا ارتفاع مشخصی می‌باشد که این محدوده با توجه به میزان پروازها و امکانات هر فرودگاه متغیر می‌باشد ولی به‌طور متداول شامل یک استوانه فرضی به مرکز فرودگاه به شعاع ۵ تا ۳۰ مایل دریایی و ارتفاع ۵ تا ۲۵ هزارپایی سطح زمین می‌باشد.

• واحد کنترل مسیر پرواز (Area Control Center) : در حالیکه ترافیک موجود در مسیر بین پایانه‌های اصلی و همچنین نقاطی که به دلیل نداشتن ترافیک قابل توجه، نیازی به یک پایانه مجهز ندارند، توسط واحد مرکز کنترل هدایت می‌شوند. همچنین مرکز کنترل مسئولیت هماهنگی بین واحدهای مراقبت پرواز تمام فرودگاه‌های کشور را بر عهده دارد و به‌طور خلاصه تمام وسایل پرنده قبل از بلند شدن از زمین باید از این مرکز مجوز مربوطه را دریافت کنند.
• واحد کنترل تقرب (Approach) : در فرودگاه‌های که دارای تعداد پروازهای بالاتری هستند و همچنین در مناطقی که به دلیل وجود چند فرودگاه حجم ترافیک هوایی و درگیری ترافیک هوایی بالاتر از حد معمول می‌باشد، برای هماهنگی بیشتر بین واحد مرکز کنترل و واحد برجِ مراقبت و همچنین ایمنی بیشتر پروازها، واحد کنترل تقرب به همراه برج مراقبت مسئول هدایت ترافیک هوایی می‌باشد.

فرایند کنترل ترافیک

متن زیر در واقع خلاصه ای ترجمه شده از ویدئویی می باشد که در انتهای مقاله آورده شده است. اگر به تماشای ویدئو علاقه مند هستید میتوانید به آن مراجعه کنید.

خلبان ها در ابتدا با کنترل کننده آپرون (apron controller) صحبت می کنند و از او برای روشن کردن موتورها و انجام پوش بک اجازه می گیرند. عملیات پوش بک در هوانوردی عملیاتی فرودگاهی است که هواپیما به سمت عقب هل داده شده و توسط نیرویی خارجی از گیت فرودگاهی دور می‌شود.  بعد از آن که پوش بک انجام شد، برای انجام عملیات تاکسی اجازه گرفته می شود. در عملیات تاکسی کردن، هواپیما به سمت باند فرودگاه با قوای محرکه خود حرکت می کند. کنترل کننده اپرون علاوه بر فراهم کردن مسیر تاکسی کردن، خالی بودن آن مسیر را نیز چک می کند و همچنین تردد سایر وسایل در اطراف محیط آپرون را نیز کنترل می کند.

اکنون که هواپیما وارد تاکسی وی شده است با کنترلر زمینی (ground controller) در برج مراقبت تماس می گیرد و او درست تا قبل از رسیدن به باند فرودگاه، دستورالعمل های لازم را به خلبان ها می دهد.

از آنجایی که ممکن است چندین هواپیما همزمان در حال وارد شدن به باند فرودگاه از تاکسی وی های مختلفی باشند، دستورات کنترلر زمینی آنها را در فواصل ایمن از یکدیگر نگه می دارد. این افراد همچنین مسیرها را کنترل می کنند تا هیچ شخص، وسیله نقلیه یا تجهیزات اضافی در مسیر حرکت هواپیما نباشد.

اکنون خلبان با کنترلر محلی در برج مراقبت تماس می گیرد و به آنها اطلاع می دهد که برای بلند شدن از زمین آماده است. کنترلر محلی مسئول هواپیماهای روی باند و سایر هواپیماهایی است که در فاصله 5 مایلی فرودگاه هستند. کنترلر محلی ترتیب بلند شدن و فرود آمدن هواپیماها را با رعایت اصول (وسیله ای که در ابتدا وارد شده، پیش از همه سرویس داده می شود) اولویت بندی می کند. آنها همچنین چراغ های باند (نورپردازی)، گزارش حضور پرندگان و شرایط  آب و هوا و باند را رصد می کنند و به خلبان گزارش های مورد نیاز را می دهند.

پس از طی این مراحل هواپیما برای بلند شدن از زمین مجوز دارد و پس از بلند شدن از زمین به ارتفاع مشخصی صعود می کند.

اکنون خلبان می تواند فرکانس رادیویی را به کنترلر خروج (departure controller) در مرکز کنترل تقرب (approach control facility) تغییر دهد. این کنترلرها از هواپیما تا زمانی که به مسیر هوایی (airway) برسد مراقبت می کنند. آنها بردارهای راداری مورد نیاز و ارتفاع مناسب را به خلبان ها می دهند.

وظیفه مرکز کنترل تقرب این است که آیا شما در مسیر پرواز ایمن و ارتفاع ایمن هستید یا خیر. آنها جداسازی و اطلاعات ترافیکی لازم را برای خلبان ها فراهم می کنند تا هواپیمای مد نظر و سایر هواپیماهای اطراف آن در فاصله ایمن از یکدیگر باقی بمانند.

پس از نزدیک شدن به مسیر هوایی (airway)، هواپیما از کنترلر خروج به کنترلر منطقه (area controller) منتقل می شود.

مسیرهای هوایی با اتصال نقاط خاصی در آسمان تشکیل می شوند. مسیرهای هوایی دارای عرض، ارتفاع و جهت ثابتی هستند. در واقع آنها مانند بزرگراه ها عمل می کنند.

پس از وارد شدن به مسیر هوایی، هواپیما در ارتفاع کروز قرار گرفته است.

کنترلر منطقه نقش ها و وظایف خود را به چندین بخش بسته به منطقه و ارتفاع تقسیم می کند تا به طور موثر مناطق بزرگتری را مدیریت کنند.

پس از عبور از چندین کنترلر منطقه در چندین کشور، هواپیما به موقعیتی رسیده است که می تواند فرایند فرود را آغاز کند. در این مرحله هواپیما به کنترلر تقرب در مرکز کنترل تقرب منتقل می شود. این کنترلر باند مناسب را به هواپیما اختصاص می دهد و ارتفاع فرود را فراهم می کند. آنها همچنین در مورد اولویت فرود بسیاری از هواپیماهایی که به باند نزدیک می شوند تصمیم می گیرند و توالی دقیق آن را تعیین می کنند.

در نهایت، زمانی که هواپیما در فاصله حدود 10 یا 15 مایلی از باند قرار دارد، به کنترلر محلی در برج مراقبت فرودگاه مقصد منتقل می شود.

اگر هواپیمای دیگری روی باند نباشد، کنترلر محلی مجوز فرود را صادر می کند. در عین حال، اطلاعات باد و فرودگاهی مورد نیازی را که خلبان باید بداند در اختیار او قرار می دهد. پس از فرود ایمن در فرودگاه، هواپیمای از باند خارج شده و به نزدیکترین تاکسی وی می رود تا به پارکینگ برسد. هواپیما تا زمانی که از تاکسی وی خارج نشود توسط کنترلر زمینی در برج مراقبت کنترل می شود. هنگامی که به آپرون نزدیک می شود. با کنترلر اپرون ارتباط برقرار می کند و جایگاهی برای پارک به آن اختصاص داده می شود.

بنابراین می توان تمام افراد دخیل در کنترل کردن فرایند پرواز را به صورت زیر خلاصه کرد:

• کنترل کننده ها در فرودگاه مبدا: کنترل کننده آپرون، کنترل کننده زمینی، کنترل کننده محلی، کنترل کننده خروج

• چندین کنترل کننده منطقه ای

• کنترل کننده در فرودگاه مقصد: کنترل کننده ورودی، کنترل کننده محلی، کنترل کننده زمینی، کنترل کننده آپرون

به صورت کلی وظایف برج مراقبت و کنترل کننده آپرون، مدیریت تاکسی کردن، بلند شدن، نشستن و پارک کردن است که (aerodrome control services) نامیده می شود.
سرویس هایی که توسط کنترل کننده ورودی و خروجی فراهم می شود و از مجاورت فرودگاه تا مسیرهوایی را شامل می شود را (approach control service) می نامند.
سرویس های فراهم شده توسط کنترل کننده های منطقه ای را نیز (area control service) می نامند.