آرام سازی ترافیک

اهداف اصلی اقدامات آرام سازی ترافیک را می توان کاهش سرعت خودروها، کاهش ریسک تصادفات، افزایش ایمنی عابران پیاده، کاهش نیاز به نیروی پلیس، افزایش کیفیت محیط و افزایش دسترسی برای تمامی گونه های حمل و نقلی برشمرد . همچنین آرام سازی یکی از راهکارهای مدیریت تقاضای سفر نیز می باشد. (در صورت تمایل می توانید در این مقاله در مورد مدیریت تقاضای سفر بیشتر مطالعه کنید.)

بر اساس استاندارد مربوط به آرام سازی ترافیک که توسط سازمان ملی استاندارد تهیه شده است، اقدامات آرام سازی را می توان به دو سطح تقسیم بندی کرد. اقدامات آرام سازی سطح یک شامل مجموعه اقدامات آرام سازی غیر فیزیکی می باشد که با انجام آنها در محلی صحیح می توان ایمنی تردد در مسیر را افزایش و سرعت وسائل نقلیه را به نحو مناسبی کاهش داد. این اقدامات در میزان حجم عبور وسائل نقلیه در معبر تغییر خاصی ایجاد نمی کنند. اقدامات آرام سازی سطح دو به مجموعه اقدامات آرام سازی فیزیکی اطلاق می گردد که در آن با اعمال تغییرات و عملیات های اجرایی و فیزیکی در سطح شهر و حاشیه معبر، از سرعت تردد و حجم وسائل نقلیه کاسته می شود و در نتیجه ایمنی سواره و پیاده افزایش می یابد.

مجموعه عوامل متعددی بر انتخاب سرعت تردد در معبر توسط راننده تاثیر می گذارد. از این رو در ابتدا لازم است عوامل موثر بر آرام سازی ترافیک در هر معبر شناسایی شده و میزان اهمیت هر یک از این عوامل در انتخاب معبر برای انجام آرام سازی ترافیک تعیین گردد. بر اساس این گزارش، عوامل موثر بر آرام سازی ترافیک با استفاده از نتایج حاصل از مطالعات سایر کشورها، گردآوری نظرات کارشناسان و متخصصان حمل و نقل و ترافیک و با توجه به شرایط ترافیک شهر تهران به صورت زیر است:

• رده عملکردی معابر
• حجم ترافیک معابر
• میزان تخطی از سرعت مجاز
• نرخ تصادفات در سه سال متوالی
• میزان استفاده از معابر به عنوان مسیر جایگزین
• کاربری های اطراف
• وجود و یا عدم وجود پیاده رو و همچنین مسیرهای ویژه مورد استفاده حمل و نقل غیر موتوری (دوچرخه، عابر)

هر یک از عوامل فوق بر حسب نوع و عملکرد به زیر معیارهایی تقسیم می شوند. شکل زیر معیارها، زیرمعیارها و مقادیر اهمیت هر یک در فرایند آرام سازی معابر شهری را نشان می دهد. با استفاده از این جدول برای هر یک از معابر بر حسب ویژگی ها و شرایط موجود، امتیازی کوچکتر از 100 در نظر گرفته می شود که می تواند در اولویت بندی ها مورد استفاده قرار گیرد.

معرفی انواع اقدامات و سطوح آرام سازی ترافیک:

در ادامه مجموعه اقدامات آرام سازی بر حسب میزان اثرگذاری بر جریان ترافیک و تغییرات فیزیکی اعمال شده بر معابر توضیح داده می شود. به منظور ایجاد آشنایی بیشتر برای هر مورد تصویری از پیاده سازی اقدام مورد نظر نیز آورده شده است.

آرام سازی سطح یک:

خطوط لرزانده عرضی:

این خطوط با هدف هشدار به رانندگان، در جهت عمود بر حرکت وسائل نقلیه در تعداد ردیف های متغیر با توجه به رده عملکردی و سرعت تردد در معابر شهری اجرا می شود. عمده کاربرد این روش اعلام هشدار به رانندگان می باشد.

علائم و تابلوهای عمودی:

شکل های زیر مجموعه ای از انواع تابلوهای اخباری، اخطاری و انتظامی که همراه با اقدامات آرام سازی ترافیک مورد استفاده قرار می گیرد را نشان می دهند.

مجموعه علائم افقی (کف نویسی):

این علائم افقی با هدف اطلاع رسانی در خصوص سرعت مجاز و همچنین آگاه کردن رانندگان از وضعیت کاربران مسیر و نوع تجهیرات استفاده شده در معبر، در سطح راه ترسیم می شود. علائم هشدار دهنده سرعت مجاز، هشدار عبور اطفال و عابرین پیاده از عرض معبر مرسوم ترین نوع علائم استفاده شده هستند.

گذرگاه های عابر پیاده:

این نوع گذرگاه ها برای آگاه کردن رانندگان از محل عبور عابران پیاده اجرا و نصب می شود. در این نوع گذرگاه ها علاوه بر استفاده از نقوش ترافیکی در کف معبر لازم است با نصب علائم عمودی و ترسیم نماد یا کلمات افقی بر قابلیت دید گذرگاه افزوده شود.

پارکینگ های مایل حاشیه ای:

این روش در معابر محلی و یا اطراف کاربری های پرتردد (مانند فروشگاه ها و دانشگاه ها) جهت فراهم نمودن فضای بیشتر برای پارک وسائل نقلیه و همچنین کاهش سرعت وسائل نقلیه عبوری قابلیت اجرایی دارد.

اقدامات آرام سازی سطح دو:

کاهش عرض دهانه معابر منتهی به تقاطعات:

در این روش در فاصله نزدیک به تقاطع، جدول حاشیه مسیر به اندازه حداکثر 2.75 متر به سمت محور وسط راه منتقل می شود و بدین ترتیب از عرض مفید سواره رو کاسته می شود.

کاهش دو طرفه عرض معبر:

در معابری با عرض حداقل دو خط عبور در هر جهت با توسعه تدریجی جدول حاشیه راه به سمت وسط مسیر، می توان از عرض معبر کاست و سرعت عبور وسائل نقلیه را به نحو موثری کاهش داد.

جزایر میانی:

این نوع سکوهای جدا کننده در وسط مسیر و با هدف کاهش عرض عبور در مسیر مستقیم خیابان های یک یا دو طرفه اجرا می شود. استفاده از این تسهیلات نیز در محل گذرگاه های عابر پیاده توصیه می گردد.

میدانک:

میدانک  از مجموعه اقدامات افقی است که با تبدیل حرکات مستقیم وسائل نقلیه به حرکات گردشی در شعاع حداکثر 8 متر باعث کاهش سرعت وسائل نقلیه می شود.

پیچانه ها:

انحراف جداول حاشیه مسیر در حداقل دو نقطه به سمت محور مرکزی راه و به دنبال آن حاشیه بیرونی به گونه ای که در راستای مسیر دو انحراف سهمی شکل ایجاد گردد باعث شکل گیری پیچاننده می شود. قرارگیری چندین پیچاننده به دنبال یکدیگر و ایجاد برآمدگی و فرورفتگی های متعدد می تواند سرعت وسائل را به نحو موثری کاهش دهد.

سرعت کاه:

سرعت کاه ها گروهی از تجهیزات آرام سازی هستند که به صورت فیزیکی در عرض مسیر و در جهت عمود بر حرکت وسائل نقلیه نصب می شوند. سرعت کاه ها عملا به عنوان یک مانع در مقابل خودرو عمل کرده و باعث کاهش سرعت وسائل نقلیه می شوند.

تقاطعات برجسته:

مناطق برجسته ای که کل تقاطع را در بر می گیرند. جنس قسمت برجسته معمولا از آجر یا مصالح ویژه است. به این ابزار سرعت کاه تقاطعی نیز می گویند و معمولا تا سطح پیاده رو بالا می آیند.

محدود کننده دسترسی به معبر:

در این روش با استفاده از موانع بتنی و فضای سبز دسترسی به خیابان یا معابر اطراف مسدود شده و معبر به حالت بن بست تبدیل می گردد. در این حالت عملکرد جابجایی معبر حذف شده و تنها قابلیت دسترسی معبر باقی می ماند. این روش قابلیت پیاده سازی در مناطق مسکونی را دارد.

مسدود کننده مورب:

در این ابزار آرام سازی از طریق توسعه و اتصال جداول امکان انجام برخی از حرکات مانند گردش به چپ یا گردش به راست از بین می رود.

جزایر هدایت کننده ترافیک:

این جزایر یکی از روش های مهم هدایت ترافیک به خصوص در محل اتصال معابر فرعی به اصلی بوده که می تواند در بهبود وضعیت ایمنی تردد و نظم دهی به حرکات موثر باشد. این روش در کاهش سرعت تاثیر چندانی ندارد ولی می تواند حجم خودروهایی که از معبر فرعی در حال تردد می باشند را به طور نسبی کاهش دهد.

حال که با برخی از انواع اقدامات آرام سازی ترافیک آشنا شدیم، می توانیم به بررسی میزان تاثیرگذاری آنها بپردازیم. شکل زیر مقایسه ای از تاثیرگذاری انواع روش های ذکر شده را نشان می دهد.

علاوه بر اهمیت میزان تاثیرگذاری، قابلیت اجرای این روش ها نیز مهم می باشد. شکل زیر امکان اجرا روش های ذکر شده را بر حسب رده عملکردی معبر نشان می دهد.

کاربری های اطراف معابر نیز نقش مهمی در امکان پیاده سازی روش های آرام سازی دارد که در شکل زیر به آن پرداخته شده است.

ویدئوی زیر آرام سازی ترافیک در کشور هلند را به نمایش می گذارد و آن را با کشورهای کانادا و آمریکا مقایسه می کند. (زبان ویدئوی انگلیسی می باشد)

منبع:

معابر-شهری-آرام سازی ترافیک، سازمان ملی استاندارد ایران.